On Polish Himalayan Literature, Then and Now

Abstract

The history of Polish Himalaya-themed mountaineering literature can be said to lead from writings based in expedition logbooks to road narratives inspired by climbing. Its transformations are closely related to the history of Polish mountaineering. The article begins with a discussion of the two Polish-language accounts of a Himalayan expedition which were written in 1939. Subsequently, the analysis focuses on the first accounts which transcended the model of the expedition logbook, namely the post-war narratives of the Swiss expeditions to Dhaulagiri in which Poles took part. The key section of the article concentrates on Wojciech Kurtyka, a world-renowned pioneer of the alpine style in Himalayan climbing and an acknowledged journalist and writer who broke the paradigms of both non-fiction and fictional mountain literature. The article closes with the writings of Marek Raganowicz, whose texts introduce a new perspective to contemporary Polish mountaineering literature.

Celem artykułu jest zarysowanie historii polskiej literatury himalajskiej w perspektywie jej ewolucyjnych przemian gatunkowych od klasycznego dziennika wyprawowego do inspirowanego wspinaczką opowiadania i powieści drogi. W artykule omówiono początki polskiej literatury himalajskiej sięgające czasów przedwojennych i okresu II wojny światowej oraz przedstawiono sylwetki dwóch jej prekursorów. Następnie zwrócono uwagę, na pierwsze przełamujące klasyczny model dziennika wyprawowego powojenne relacje ze szwajcarskich wypraw na Dhaulagiri z udziałem Polaków. Kluczowa część wywodu została skoncentrowana wokół fenomenu sportowego i pisarskiego jednego z najwybitniejszych polskich wspinaczy XX w. Wojciecha Kurtyki – twórcy założeń stylu alpejskiego w himalaizmie zdobywczo-sportowym i znakomitego publicysty oraz pisarza przełamującego utrwalone schematy w obrębie szeroko pojętej literatury górskiej zarówno typu non-fiction, jak i fikcjonalnej. W dalszym toku wywodu scharakteryzowano krótko twórczość współczesnego wybitnego wspinacza wielkościanowego Marka Raganowicza, który swoim pisarstwem do współczesnej polskiej literatury górskiej wprowadza zupełnie nową jakość.